Samenvatting: Kind en tiener moeten worden beschouwd als ‘werk in uitvoering’. Hun schools presteren en leermotivatie worden sterk bepaald door hun persoonlijke ontwikkeling en de aard van de steun, sturing en inspiratie die ze hebben genoten. Leerkracht en ouders zijn daarvoor essentieel. Maar ook biopsychologische factoren blijken erg belangrijk te zijn. Prikkels uit de omgeving hebben een sturende rol in de neuropsychologische ontwikkeling: ‘Context shapes the brain’. Dit uit zich in de ontwikkeling van vaardigheden, beleving en gedrag van de leerling. En de rijping van hersenstructuren kan worden versneld maar ook vertraagd door de leef- en leeromgeving. Goede slaap & voeding maar ook afwezigheid van langdurige stress zijn nodig voor een goede ontwikkeling en voor de ontplooiing als persoon. Het onderwijs kan veel doen om de faciliteiten te scheppen waarbinnen deze ontplooiing – en daarmee: de talentontwikkeling – optimaal verloopt. Voor de tiener zijn de non-cognitieve functies belangrijk; behalve zelfinzicht en zelf-regulatie zijn ook aandacht en (omgaan met) impulsiviteit, motivatie en nieuwsgierigheid, empathie, kiezen/beslissen centraal.

School c.q. de leerkracht kunnen veel doen om de ontwikkeling van deze functies te faciliteren. In deze presentatie wordt hierop ingegaan. Mogelijk relevante methoden, attitudes en aanpak worden besproken en bediscuteerd.

Jelle Jolles

Jelle Jolles is Universiteitshoogleraar Neuropsychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam en leidt het Centrum Brein & Leren. Tevens coördineert hij het landelijke koepelprogramma LEREN dat valt onder het Nationaal Initiatief Hersenen & Cognitie (NIHC) van NWO. Hij maakt zich sterk voor de dialoog tussen wetenschappelijk onderzoek en samenleving. Daarbij gaat het om onderwijs en opvoeding en om ‘levenlang leren’ bij kinderen, tieners, volwassenen, ouderen en patiënten met een hersendysfunctie. Jolles’ doel is om onderwijs en opvoeding te laten profiteren van de inzichten die de laatste jaren zijn verkregen over de hersenen en over het cognitief en neuropsychologisch functioneren. Zijn activiteiten richten zich op ‘de menselijke ontplooiing’ en de factoren die daar bepalend voor zijn.